ا رعایت آداب و اصول معاشرتی و اجتماعی راحت تر می توان ارتباط اجتماعی موفق با دیگران برقرار کرد و امتیازاتی فراوانی از این رابطه به دست آورد. به عبارتی بهتر، رعایت این اصول یکی از دلایل تمایز فرد از دیگران است و در زمان انتخاب وی در موقعیت های مختلف مانند، ازدواج، شغل، سمت و مقام خاص، نفرات نمونه و برتر، این خصوصیت یکی از امتیازهای مهم برتری در این رقابت ها به حساب می آید و در هر رابطه ای مورد رضایت مخاطب قرار می گیرد.
آداب و معاشرت اجتماعی دو اصل اساسی دارد: الف: اخلاق اجتماعی ب: رفتار اجتماعی
اخلاق اجتماعی: به کلیه اعمال شرعی و وجدانی انسان ها گفته می شود که در همه جای دنیا این اصول شناخته شده و مشخص است و همه افراد رعایت آن را نشانه انسانیت، شرافتمندی ، نجابت ، خداشناسی و منصف بودن فرد می دانند.
از آن جا که این اصول توسط ادیان مختلف به صورت کامل توضیح داده شده است و در همه حال و هر زمان توصیه می شود، تنها به اشاره ای از اهم آن ها بسنده می کنیم:
– مهربانی، محبت ورزی و خوش رویی با دیگران.
– فرد تنها به منافع و نیازهای خود توجه نکند و آنچه را برای خود نمی پسندد برای دیگران نپسندد.
– عدالت و انصاف را پیش رو داشته باشد و تمام اعمال و تصمیمات خود را بر اساس آن اتخاذ نماید.
– دروغ نگوید و ظاهر سازی نکند و از فریب دیگران بپرهیزد.
– گره گشای مشکلات دیگران باشد و بابت انجام آن امتیازی طلب نکند.
– فرصت طلب نباشد و از موقعیت هایی که به دست می آورد سوء استفاده نکند.
– نجیب باشد و به ناموس دیگران نظر نداشته باشد.
– خیانتگر نباشد و به وعده های خود وفادار بماند.
اصل دوم رفتار اجتماعی است که هدف از نوشتن این مطالب ترویج همین موضوع می باشد. اصول رفتار اجتماعی دارای نکاتی است که رعایت آن شخصیت فرد را به گونه ای ناباورانه رشد می دهد و سطح اجتماعی او را به درجات بالا می رساند، فرد را شخصیتی با ادب، تحصیلکرده و قابل اطمینان نشان می دهد که به راحتی مخاطب را مغلوب خود می سازد.
نکاتی از رفتار و مهارت های اجتماعی:
۱- پیاده روی
– وقتی در خیابان راه می روید باید ادب و نزاکت را رعایت کنید، در سمت راست با قامتی کشیده(نه خمیده) و قدم هایی متعادل ، راست و مستقیم حرکت کنید.
– اگر سهوا موجب ناراحتی کسی شدید مانند، تنه زدن یا لگد کردن پا، فورا عذرخواهی کنید و در پاسخ معذرت خواهی دیگران جرو بحث نکنید و تنها بگویید”اشکالی ندارد”
– در انتخاب راه، مسیر پسندیده سمت راست است و هنگامی که سه نفر مشغول پیاده روی هستند، اولویت با وسط، سمت راست و چپ می باشد که بهتر است به ترتیب اولویت فرد بزرگتر یا خانم وسط و نفرات کوچک تر به ترتیب راست و چپ حرکت کنند. البته در چنین شرایطی باید مراقب باشید تا عرض مسیر پیاده روی را مسدود نکنید.
– اولویت اجتماعی معمولا ابتدا با بزرگترین فرد جمع، فردی که مقام یا سمتی بالاتر از دیگران دارد، خانم ها و سپس سایر نفرات به ترتیب سن و مقام می باشد، بنابراین لازم است هنگام ورود به درگاه ها یا مکان های مختلف اولویت ورود نفرات رعایت شود.
– هنگام پیاده روی در خیابان از خیره شدن به دیگران و گوش دادن به صحبت آن ها خودداری کنید.
– با صدای بلند صحبت نکنید و بر سر راه دیگران متوقف نشوید.
– در معبرهای شلوغ از هل دادن و تنه زدن به دیگران به این معنی که” سریعتر حرکت کنند چون شما عجله دارید” پرهیز کنید.
۲- صحبت کردن
– هنگام سخن گفتن از کلمات مودبانه تر و زیباتر استفاده کنید مانند, “صحبت” به جای “حرف” و یا “همکارم” به جای “کارگرم”
– از گفتن فحش و ناسزا شدیدا خودداری کنید و اگر کسی به شما ناسزا گفت و شما را با انجام رفتار و اعمال تحریک آمیز عصبانی کرد با ملایمت و خوش رویی برتری خود را نسبت به او نشان دهید تا پیروز میدان باشید.
– جملات را منسجم و حساب شده بیان کنید تا در کم ترین کلمات منظورتان را رسا و ساده عنوان کرده باشید.
– ساده و روان سخن بگویید و از کلمات و جملاتی که درکشان برای دیگران مشکل است صرف نظر کنید.
– وقتی در جمعی عمومی سخنوری می کنید از بیان موضوعاتی که تنها برای خودتان جذابیت دارد خودداری کنید و افکار خود را به شیوه ای جذاب نه به صورت نصایح پدربزرگانه بیان نمایید. افرادی که درباره عقاید خود تعصب خشک دارند و در چهارچوب فکری به خصوصی محصور شده اند هیچ گاه نمی توانند از دیگران چیزی بیاموزند و هم صحبت خوبی نیز برای دیگران به شمار نمی آیند.
– جملات دیگران را کامل نکنید، اندکی صبر کنید تا کلمه ای را که سخنران به دنبالش هست خود به زبان بیاورد.
– به توپوق و لهجه دیگران نخندید و هنگام صحبت دیگران علایم خستگی و کلافگی از خود نشان ندهید چون خلاف ادب است.
– بیشتر از آن چه سخن می گویید به دیگران فرصت صحبت کردن بدهید.
– صحبت دیگران را قطع نکنید و اگر کسی سخن شما را قطع کرد برای ادامه آن پافشاری نکنید.
– از بیان داستان های قدیمی، طولانی و خسته کننده بپرهیزید.
– آهسته و رسا صحبت کنید، کاملا متعادل. نه به گونه ای که از صدای بلند شما دیگران سر درد بگیرند و نه طوری که از صدای ضعیفتان یکی در میان کلمات را متوجه نشوند.
– از راه دهان صحبت کنید نه از بینی!
– وقتی صحبت می کنید به نسبت مساوی به چشمان مخاطبان نگاه کنید اما به آن ها خیره نشوید مخصوصا اگر مخاطبتان جنس مخالف باشد.(از نگاه کردن به زمین یا دور و بر خودداری کنید.)
– همیشه دهان خود را خوشبو نگه دارید تا هنگام صحبت کردن با چهره های آشفته دیگران مواجه نشوید.
– یادتان باشد هنگام بروز اختلاف عقیده، دانا سعی می کند چیزی بیاموزد و نادان به مجادله می پردازد.
– تملق گویی خوب نیست، دقت کنید اگر از کسی تعریف می کنیدخلاف واقع و بزرگنمایی نباشد تا در نظر دیگران حالت چاپلوسانه به خود نگیرد.
– جای دیگران جواب ندهید این روش تنها برای افراد بیمار و بی زبان صحیح می باشد.
– هنگام سخنرانی دیگران سعی نکنید با ادا و اشاره کنترل سخنوری وی را از دستش خارج کنید.
– هنگامی که سیگار به لب دارید یا مشغول خوردن هستید، صحبت نکنید.
– قسم خوردن نشانه عدم اعتماد به نفس و عدم اطمینان از صحت سخن بوده و تکرار آن به مراتب کار را بدتر می کند.
– دانستن اشعار زیبا، نکات جالب، اخبار به روز و لطیفه های جذاب یا گفتار بزرگان و به کار بردن به موقع آن ها در سخنان، بر تاثیر گفته ها می افزاید و کلام را زیباتر می کند.
۳- لباس پوشیدن
– آقایان بهتر است در مراسم و مکان های رسمی از کت و شلوار استفاده کنند.
– کت و شلوار همیشه باید اتو زده و بدون لک باشد.پیراهن نیز خوش زرق و برق و کفش ها واکس زده و رنگ همگی با یکدیگر همخوانی داشته باشد.
– در تابستان و روز بهتر است از کت شلوارهای رنگ روشن و در شب از رنگ تیره استفاده کرد.
– از گذاشتن خودکار وسایر وسایل در جیب بالای کت و وسایل حجیم در جیب های جانبی کت و شلوار جدا بپرهیزید.
– کت و شلوار باید کاملا اندازه باشد رنگ و روی آن نرفته باشد.
– خط دکمه پیراهن، دکمه شلوار و سگک کمربند باید در یک راستا قرار بگیرند.
– پیراهن نباید داخل شلوار چروکیده باشد یا قسمتی از آن بیرون و قسمتی داخل باشد. برای حل این موضوع بهتر است از پیراهن های کوتاه و گشاد استفاده نکنید.
– داخل جیب پیراهن وسایل حجیم نگذارید تا جیب آن متورم نشود.
– از لباس های ترمیم شده و نخ کش شده استفاده نکنید، لباس ها همیشه باید تمیز، اتوشده و خوشبو باشند و نقصی نداشته باشند.
– کفش ها باید با لباس همخوانی کامل داشته باشند(از نظر رنگ و جنس) و همیشه در همه حال تمیز و واکس زده باشند عاری از هرگونه پارگی یا فرسودگی محرز.
– جواراب ها همیشه سالم، تمیز و خوشبو با شند تا اگر مجبور شدید در محلی کفش هایتان را در بیاورید خجالت نکشید!
– بهتر است برای مدت طولانی در یک مکان از یک مدل لباس استفاده نکنید.
– از مواد خوشبو کننده در مدل های مختلف(لباس، بدن، دهان و پا) به صورت مداوم استفاده کنید.
۴- نظافت شخصی
– موهای خود را همیشه مرتب، تمیز و خوش حالت نگه دارید و موهای زائد اطراف سر و گردن را مرتبا کوتاه کنید.
– موهای صورت خود را مداوم اصلاح کنید و بعد از آن ژل مخصوص یا کرم اصلاح بزنید اما اگر اهل ریش و سبیل هستید از آنکارد و شستن آن ها به هیچ وجه غافل نشوید.(خانم ها بهتر است که صورت خود را مرتبا کنترل نمایند و به گونه ای متعادل آرایش کنند تا از طرفی فرق صورت آن ها با صورت مردان محرز باشد و از طرف دیگر مواد آرایشی روی صورتشان فسیل نگردد.)
– دندان هایتان را سفید و درخشان نگه دارید و از زرد شدن، جرم گرفتن یا پلاک بستن آن ها جلوگیری کنید.
– ناحن هایتان همیشه کوتاه و تمیز باشند. ضمن اینکه هنگام کوتاه کردن ناخن باید به شکل ظاهری آن توجه کرد تا زیبایی خود را از دست ندهد.
– برای داشتن بدن و لباس های خوشبو، استحمام روزانه و تعویض لباس هفته ای چند بار لازم است.
۵- غذاخوردن
– هنگام غذا خوردن اینکه چه کسی کجا بنشیند خیلی مهم است و این وظیفه میزبان است که به اولویت میهمانان را راهنمایی کند.در میهمانی های خانوادگی جایگاه ویژه سمت راست خام میزبان و سمت راست آقای میزبان می باشد و در صورتی که میزبان یک نفر باشد جایگاه ویژه سمت راست و سپس سمت چپ او است. در میهمانی های خانوادگی بهتر است که خانم و آقای صاحبخانه کنار یا مقابل یکدیگر بنشینند و به ترتیب دیگر میهمان ها این کار را انجام دهند.
– تا هنگامی که صاحبخانه(خانم یا آقای میزبان) شما را به پای میز غذا(سفره) دعوت نکرده است از نشستن صرف نظر کنید. بهتر است که در میهمانی ها تا زمانی که خانم صاحبخانه و دیگر خانم ها شروع به خوردن غذا نکرده اند آقایان از خوردن جلوگیری کنند.
– پشت میز با حالت مناسب بنشینید و از گذاشتن آرنج و دست بر روی میز خودداری کنید و از خم شدن زیاد و پایین آوردن سر هنگام خوردن غذا جلوگیری کنید.
– بر روی صندلی لم ندهید و آن را با بدن به عقب نبرید، مودبانه از جا برخیزید و آرام صندلی را جابه جا کنید. بعد از ترک صندلی آن را در جای اولیه خود قرار دهید.
– دستمال سفره در یقه یا جیب و بالای سر قرار نمی گیرد جایش روی زانو است! ضمن اینکه صورت را نباید با دستمال سفره خشک کرد و تنها می توان آن را بر روی لب ها گذاشت. بعد از اتمام غذا دستمال سفره را تا نکرده سمت چپ بشقابتان بگذارید.
– با متعلقات میز بازی نکنید و خانه نسازید!
– پشت میز غذا از خمیازه کشیدن،گرفتن بینی، شانه کردن موها، کشتی گرفتن، خاراندن بدن و صحبت با تلفن همراه یا دست دادن به دیگران جلوگیری کنید و از مطالعه بپرهیزید.
– تعویض کارد و چنگال یا قاشق چنگال در دستان کار پسندیده ای نیست سعی کنید هنگام برش غذا بر بشقابتان تسلط کافی داشته باشید.
– وقتی غذا به طرف دهان برده می شود چنگال باید به طرف پایین باشد.
– قبل از چشیدن و خوردن غذا از زدن نمک و فلفل صرف نظر کنید.
– خوردن غذا از نوک قاشق صحیح نیست و باید از کنار آن خورده شود.
– در برخی کشورها رسم بر این است هنگامی که غذا تمام می شود قاشق چنگال را به صورت موازی داخل بشقاب می گذارند تا پیشخدمت آن را جمع کند اما اگر هنوز قصد خوردن غذا دارید باید قاشق و چنگال را به صورت متقاطع در بشقاب قرار دهید تا پیشخدمت آن را جمع نکند.
– در رستوران ها اگر قاشق یا چنگالتان روی زمین افتاد نباید آن را بر دارید. این کار پیشخدمت است.
– با غذا بازی نکنید و آن را هم نزنید و فوت نکنید.
– بشقابتان را با دستمال یا تکه نان تمیز نکنید. اگر واقعا بشقاب کثیف است از بشقاب دیگری استفاده کنید.
– برای برداشتن ظروف انگشتانتان را به سر قاشق یا چنگال نمالید و داخل لیوان یا فنجان نکنید.
– هنگام اتمام غذا بشقاب خود را عقب نزنید و ته مانده غذایتان را برای کسی نریزید یا همراه خود نبرید.
– اگر چیزی می خواهید که از شما فاصله دارد مودبانه از فردی که به آن نزدیک است خواهش کنید تا به شما کمک کند. خودتان شخصا بر روی میز دراز نکشید و آن را بردارید!
– از پرخوری و کم خوری محسوس اجتناب کنید و هنگام صرف غذا از نحوه پخت غذا تعریف کنید و بگویید که خیلی خوشمزه است، حتی اگر این طور نباشد! با این کار خانم صاحبخانه با روی خوش تا پایان میهمانی از شما پذیرایی ویژه می نماید.
– اگر غذایی را دوست ندارید یا به نظرتان خوب تهیه نشده نباید بیان کنید یا درگوشی به دیگران بگویید و از متعلقات سفره انتقاد کنید.
– اگر استخوان یا هرچیزی دیگری را خواستید از دهان بیرون بیاورید خیلی آرام و نا محسوس چنگال را به گوشه لبتان بچسبانید و آن تکه را روی چنگال قرار دهید و کنار بشقاب بگذارید.
– قبل از نوشیدن لب خود را با دستمال پاک کنید.
– هرگاه احساس کردید دست یا صورتتان چرب و کثیف شده یک دستمال کاغذی را تا کنید و به آرامی دست و صورتتان رابا آن پاک نمایید.
– قاشق و چنگال شخصی را داخل ظروف عمومی نکنید و قاشق مرطوب را داخل شکر یا هر چاشنی دیگری نبرید.
– انگشتان خود را هرگز لیس نزنید و با گوشه سفره یا میز پاک نکنید.
– قبل از نوشیدن قاشق هم زن را از داخل لیوان یا فنجان خارج کنید.
– بهتر است که در میهمانی ها به جای پارچ آب از آب معدنی های تک نفره استفاده شود.
– تا زمانی که دیگران غذا می خورند میز غذا را ترک نکنید به خصوص اگر میزبان هستید.
– هرگز کارد را به دهان نبرید.
– از خلال دندان پنهانی استفاده کنید نه سر میز.
– برای نخوردن نوعی از غذا دلیل نیاورید و به بشقاب دیگران نگاه نکنید.
– نان را با چنگال بر ندارید و برنج را با قاشق داخل بشقاب نکشید. از ریختن ماست و سالاد روی برنج جدا خودداری کنید.
۶- در میهمانی ها
– هنگام سلام و احوال پرسی میزبان باید میهمان ها را به یکدیگر معرفی کند. ابتدا کوچک تر را به بزرگ تر، آقا را به خانم و مقام پایین تر را به مقام بالاتر معرفی می کنند سپس بزرگ تر، خانم و مقام بالاتر را به دیگران. اگر میهمان فرد ناشناسی را همراه خود آورده باید او را به میزبان معرفی کند سپس میزبان را به میهمان ناشناس. در میهمانی های بزرگ لازم نیست تک تک همه را به یکدیگر معرفی کرد تنها زمانی که تصادفا لازم می شود کافی است.
– اگر با تاخیر وارد میهمانی می شوید باید با تمام حاضرین سلام و احوالپرسی کنید و یکبار دیگر با کسانی که کنارتان می نشینند احولپرسی را ادامه دهید.
– تشریفات را باید انجام دهید چه میزبان باشید چه میهمان چه مطابق میل و عقاید شما باشد چه نباشد.
– در میهمانی های رسمی ابتدا باید به آقا و خانم میهمان سلام واحوالپرسی کرد بعد به بزرگ ترها و مقامات بالا.
– به بشقاب غذا و میوه دیگران نگاه نکنید. مخصوصا اگر میزبان هستید تنها این کار را زمانی انجام دهید که در ادامه بخواهید به آن میهمان تعارف کنید که چیزی بخورد.
– از قیمت میوه و غذاهای خریداری شده در میهمانی صحبتی نکنید حتی اگر چندین برابر قیمت خریده باشید.
– با تمامی میهمانان صحبت کنید و به یک میزان از همه پذیرایی کنید و گرم بگیرید.
– کسی را در جمع تحقیر نکنید و کسی را بیش از حد بزرگ ننمایید.
– به میهمانان احترام بگذارید و غیر مودبانه با آن ها صحبت نکنید.
– اگر نگران خرابی وسایل منزلتان هستید به روی میهمانان نیاورید یا بیخیال باشید یا میهمان دعوت نکنید.
– بچه های میهمان را تحت هیچ شرایطی دعوا نکنید. البته میهمانان باید خودشان در چنین مواقعی توجه ویژه ای به فرزندانشان داشته باشند تا موجب مزاحمت و ناراحتی میزبان نشوند.
– اگر میهمانی ظرف یا اشیایی را شکاند به او چشم غره نروید و عصبانی نشوید. با ملایمت بگویید”اشکالی ندارد” چاره ای نیست زیرا نمی توانید پول آن را از او بگیرید پس بهتر است خودتان را کنترل کنید تا شخصیت بهتری از خود رونمایی کرده باشید.
– وسایل پذیرایی را باب میل و طبق ذائقه میهمانان تهیه کنید و ساعات پذیرایی را با آن ها هماهنگ نمایید.
– عصبانی نشوید و دیگران یا فرزندان خود را دعوا نکنید. به هیچ عنوان به بهانه خنده به تمسخر حاضرین و غایبین نپردازید.
– محل پذیرایی را خوشبو و مرتب نگه دارید و با وسایل آنتیک منزلتان مانور تبلیغاتی ندهید.
– محل دستشویی و استراحت شخصی را به میهمانان معرفی کنید. اگر میهمانی قصد لحظه ای خوابیدن داشت در محلی آرام برای او بالش و ملحفه تمیز فراهم کنید و آرامش آن قسمت را حفظ نمایید.
رعایت این اصول شخصیت شما را ارتقا می دهد و اطمینان دیگران نسبت به رفتار آبرومندانه شما بیشتر می شود. آن وقت است که از حضور شما در میهمانی ها و مراسم و مجامع رسمی و حیثیتی نه تنها نگران نیستند بلکه خوشحال نیز می شوند و افتخار هم می کنند. به علاوه شما با انجام رفتار مطلوب اجتماعی آن را در سطح خانواده و اطرافیان گسترش می دهید و باعث ترویج فرهنگ اجتماعی در جامعه و در نهایت کشور عزیزمان می شوید.
