بعضی از موقعیت ها به صورت بالقوه استرس هایی با خود به همراه دارند، مانند امتحانات پایان ترم که با اینکه از هفت سالگی تا هفده- هجده سالگی مرتب تکرار می شود اما نه تنها استرس آن کم نمی شود بلکه با سخت تر شدن درس ها در کلاس های بالاتر، بیشتر هم می شود.
با بخشی از این استرس که به اصلاح استرس مثبت نامیده می شود، کاری نداریم و آن را دست نخورده حفظ می کنیم. اما بخشی از استرس امتحان که مانع از دقت و یادگیری مطالب می شود باید مدیریت شوند.
چگونه سایه بان آرامش فرزندتان باشید؟
دلشوره، کم شدن اشتها، به هم خوردن نظم خواب، احساس تهوع، سردرد، دل درد، کم حافظه شدن، آشفته شدن فکر، کج خلقی کردن و … نشانه های اضطراب هستند که معمولاً قبل از امتحان و همینطور در طی دوران امتحان در خیلی از دانش آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی دیده می شوند.
در این شرایط برخی از خانواده ها بلافاصله به سراغ راه حل های پزشکی می روند در حالی که استفاده از چند راهکار رفتاری می تواند آنها و فرزندانشان را به سلامت از این موقعیت حساس و گذرا عبور بدهد.
چند مورد از این راهکارها به قرار زیر است:
۱- دقیقه نودی نباشید
یکی از مسائلی که با نزدیک شدن به زمان امتحانات، موجب به هم خوردن آرامش دانش آموزان می شود موکول کردن تکالیف به این دوران است. اگر فرزند شما هم این عادت را دارد، قبل از هر کاری به سبک زندگی خودتان نگاهی بکنید.
۲- مدیریت زمان را به او یاد بدهید
دلشوره وقت کم آوردن برای درس خواندن یکی از موانع مهم یادگیری است که موجب دست پاچگی فرزند شما در شب امتحان می شود. برای اینکه او با چنین مشکلی مواجه نشود با مشورت خودش برنامه ای برای انجام کارهای مدرسه و پرداختن به کارهای دیگر طراحی کنید و او را با دزدهای وقت مانند فضاهای مجازی، تنبلی و … آشنا کنید.
۳- او را از شکست نترسانید
استعداد تحصیلی دانش آموزان با هم فرق دارد بنابراین انتظاراتی که از آنها می رود هم باید متفاوت باشد. برای مثال ممکن است فرزند شما در ریاضیات متوسط یا ضعیف باشد اما در درس های دیگر قوی باشد.
در اینجا گفتن چیزهایی مثل «اگر در امتحان ریاضی نمره عالی بگیری فلان چیز را برایت می خرم»، «فلان همکلاسیت نمره قبلی اش مثل تو بود ولی آنقدر ریاضی خواند تا نمره عالی گرفت» و… فقط ترس و دلشوره او را از امتحانی که باید در آن نمره عالی بگیرد تا مورد تأیید شما قرار بگیرد، بیشتر می کند نه ۴- توانایی یادگیری ریاضی اش را.
۴- تلاش او را تشویق کنید
بهتر است از گذاشتن سقف برای نمرات امتحانی فرزندتان که خیلی هم استرس زا است پرهیز کنید و به جای آن سعی کنید با توجه مثبت نشان دادن به تلاش های او، میزان تلاش و پشتکارش را بالاتر ببرید.
برای مثال مادری مرتب به فرزند دانش آموزش یادآوری می کرد که باید همه نمراتش در امتحان عالی باشد، اما نمرات فرزند از خوب بالاتر نمی رفت. مادر که از این مسئله ناراحت بود، بعد از اینکه تمرکزش را از سقف تعیین کردن برای نمرات پسرش برداشت و آن را روی تشویق او به تلاش و پشتکار معطوف کرد، با نمرات بسیار خوب فرزند مواجه شد.
۵- او را با خودش مقایسه کنید
یکی از بهترین راه ها برای افزایش اعتماد به نفس این است که هر کس را با گذشته خودش که در طی آن بر موقعیت های پیچیده غلبه کرده است مقایسه کنید. این کار در مورد بچه ها که تجربه زندگی کمتری دارند بسیار مفید است.
برای مثال اگر او در سال های گذشته موفقیتی در ورزش به دست آورده، خاطرات آن موفقیت را با او مرور کنید و به شکل صریح به او بگویید که او همان آدم توانمند قبل است و شما می دانید که اگر حالا هم تمام تلاشش را برای درس خواندن بکند، مثل آن موقع دوباره موفق خواهد شد.
۶-غذای خوب، خواب خوب و تفریح لازم را جدی بگیرید
این سه عامل در ایجاد آرامش جسمانی و روانی فرزند شما تأثیر بسیار زیادی دارند. یادتان باشد که نزدیک شدن به امتحانات یا در حین امتحانات بودن به معنی کم گذاشتن از یکی از این سه مورد نیست. به خصوص در زمینه تفریح که معمولاً توسط والدین به شدت محدود می شود، در حالی که دانش آموزان به خصوص دبستانی ها در ازای هر سی چهل دقیقه درس خواندن به یک تفریح کوتاه نیاز دارند.
بنابراین بهتر است به جای محدود کردن شدید تفریح، فکری به حال برنامه ریزی کردن مناسب برای آن بکنید.
۷-رویای «اگه بچه بخواد درس بخونه…» را فراموش کنید
درس خواندن یک کار فکری فعالانه است و به همین دلیل وجود یک محیط آرام که به فرزند شما فرصت تمرکز و فعالیت هشیارانه فکری را بدهد، ضروری است. فراهم کردن محیطی که هم از لحاظ فضای فیزیکی و هم از لحاظ روانی و عاطفی آرام باشد، تا حد زیادی می تواند استرس فرزند شما را کم کند.
۸-با او همراهی کنید
بچه های دبستانی هنوز با راهبردهای افزایش یادگیری و حافظه مثل تکرار کردن با خود، استفاده از تصاویر ذهنی، خلاصه کردن و … آشنا نیستند به همین دلیل نیاز دارند که شما در مرور درس ها به آنها کمک کنید. البته منظور این نیست که در تمام مدت درس خواندن، کنار آنها بنشینید و پا به پای آنها درس بخوانید بلکه منظور این است که روی عملکرد آنها نظارت داشته باشید و بعد از اینکه هر درسی را خواندند، در فضایی دوستانه و نه تهدیدآمیز از آنها درس بپرسید تا اگر اشکالی داشتند برای رفع آن به آنها کمک کنید.
۹-فرصتی برای همبستگی
مدیریت کردن استرس مخرب امتحان در فرزندان، نیاز دارد که همه اعضای خانواده در ایجاد فضایی آرام برای فرزندی که قرار است امتحان بدهد حداکثر تلاششان را بکنند. این دوران فقط یک جور فرصت سازی برای فرزند نیست بلکه فرصت مغتنمی است برای اینکه شما و همسرتان تفاهم و اتحاد برای رسیدن به اهداف مشترک را دوباره تجربه کنید.
